جامع ترین راه دست یابی به سعادت

گروه فرهنگی «آوینی فیلم»- مرتضی اسماعیل دوست: پوشش مناسب از جمله موضوعات مهمی است که در تار و پود وجود آدمی به عنوان نشانه هایی از عفاف و حیا شناخته می شود و جدا از جنبه های معرفتی و دینی در استحکام بهداشت روانی و سلامت روحی جامعه نقش بسزایی دارد. کتاب ارزشمند «عفاف و حجاب از دیدگاه نوروبیولوژی » که توسط واحد انتشارات موسسه شهید آوینی به چاپ رسیده است، تلاشی است در جهت هم کیشی یافته های علمی و زیبایی های دینی که توسط گروهی محقق در مرکز تحقیقات علوم و اعصاب دانشگاه بقیه الله(عج) شکل گرفت. اثری که رتبه سوم جایزه ادبی سلمان فارسی را کسب کرده و در مدت کوتاهی به تجدید چاپ رسید. گفت و گوی صورت یافته با زینب اختری، سرپرست گروه نویسندگان کتاب «عفاف و حجاب از دیدگاه نوروبیولوژی» اطلاعات کاملی از این کتاب ارزنده را نمایان می سازد.

قدری به سوابق علمی خود و گروه تحقیقاتی علوم و اعصاب دانشگاه بقیه الله(عج) اشاره کنید و این که ایده تدوین کتاب «عفاف و حجاب از دیدگاه نوروبیولوژی» بر چه اساسی شکل گرفت؟

در سال 1391 دکترای فیزیولوژی گرفتم و از سال 92 عضو هیات علمی مرکز تحقیقات علوم و اعصاب دانشگاه بقیه الله(عج) شدم. در همین سال مدیر مرکز با فرمان مقام معظم رهبری کمیته ای با عنوان «نوروبیولوژی جنگ نرم» را تشکیل داد که من به عنوان دبیر کمیته انتخاب شدم. از جمله مواردی که این کمیته به دنبالش بود و جزو مسائل مهم شناخته می شد، مساله عفاف و حجاب بود. در بررسی قانون عفاف و حجاب که در شورای انقلاب فرهنگی به تصویب رسید، مواردی وجود داشت و ما به دنبال این بودیم که از دیدگاهی جدید به مساله حجاب بپردازیم، موضوع مهمی که نه تنها در مورد مردمان ایران بلکه برای سایر مردمان جهان هم صدق می کند.

یعنی جدا از جایگاه حجاب در دین اسلام به دنبال این بودید که وجه علمی آن را برای مخاطبان غیرمسلمان هم تشریح نمایید؟

بله، مساله حجاب از دیدگاه علمی و روانشناسی نه تنها برای مسلمانان بلکه برای هر انسانی واجب می باشد، چنان که ما در میان مردمان مسیحی و یهودی و ادیان دیگر هم حجاب را به نحوی داریم.

تنها شکل و فرم حجاب آن ها متفاوت است؟

بله، مساله پوشش برای هر انسانی مساله مهمی است. ما هم در این کتاب بر این اساس پیش رفتیم که روح و وجود انسان را بررسی کنیم و در تحقیقات خود براساس ترجمه اطلاعات و منابع خارجی به یافته های موثری رسیدیم و واژه حجاب به معنای پوشاندن که آدمی را از هر نوع هیجان دور می سازد را مورد بررسی قرار دادیم.

منابع اطلاعاتی مورد نظر خود را از طریق چه داده هایی بدست آوردید؟

از طریق ژورنال هایی که موجود بود و مقالاتی که به خصوص در بخش بینایی و دیدن وجود داشت به اطلاعاتی دست یافتیم. بخش عمده ای از مسائل هم مرتبط با بخش هیجانات آدمی بود و براساس اطلاعات منابع خارجی به بازخوانی مقالات در حوزه نوروبیولوژی و نوروساینس پرداختیم و براساس نگاهی علمی و با توجه به تحقیقات بسیار به اطلاعات خوبی رسیدیم و نتایج تحقیقات را در 50 کارگاهی که برگزار کردیم، ارائه دادیم.

چه مدت زمانی برای انجام تحقیقات و نگارش کتاب اختصاص یافت؟

در حدود 6 ماه تحقیقات کتاب طول کشید و در مجموع یک سال را صرف این کار کردیم و در نهایت در اسفندماه سال 1393 آن را به انتشارات موسسه شهید آوینی تقدیم کردیم. البته ما در همه مراحل نگارش سعی کردیم مواردی را به کتاب اضافه کنیم و همچنان جای کار دارد.

چگونه به انطباق یافته های علمی با دیدگاه قرآنی پرداختید؟

در گروه ما دکتر ساقیان، یکی از افراد محقق در رشته علوم قرآنی و حدیث حضور داشت که اطلاعات استخراج شده علمی را با کمک ایشان با آیات و روایات منطبق می دادیم. ما خط به خط یافته های علمی را برای ایشان می خواندیم و مطالب قرآنی آن مرتبط داده می شد، یعنی همان اطلاعاتی را که از طریق علمی به دست آورده بودیم، پیش از این در آیات و روایات قرآنی وجود داشت.

اعضای محقق و گروه جمع آوری کننده اطلاعات چند نفر بودند؟

دکتر صحرایی مدیر مرکز بوده و آقایان دکتر محمدی و دهدایی و خانم دکتر هاتف و بنده در مجموع 5 نفر از اعضای گروه را تشکیل می دادیم.

در مرکز علوم و اعصاب دانشگاه بقیه الله(عج) به تحقیق در خصوص موضوعات دیگری هم می پردازید؟

در مرکز ما به دنبال موضوعات دیگری مانند اقتصاد مقاومتی هم رفتیم که کتابی در این زمینه در حال تکمیل شدن می باشد. بحث اصلی کتاب فوق، احساس فقر است که از جنبه های مختلف علمی به این مساله پرداختیم که بحث های نوروبیولوژی و معرفتی را در بر می گرفت.

نوروبیولوژی، اصطلاحی است که کمتر مورد پرداخت قرار گرفته است. در این خصوص برای مخاطبان تعریفی صورت می دهید؟

نوروبیولوژی در معنای ساده آن زیست شناسی عصبی است که براساس تخقیقات سلولی و مولکولی تحقیق می کند که چه اتفاقاتی در بدن ما با توجه به رفتارمان شکل می گیرد.

این مساله کاملا در ارتباط با سیستم عصبی بدن است؟

دقیقا. مغز انسان رفتارهایی را که وجود دارد مورد بررسی قرار می دهد و مسیر مولکول ها را شناسایی کرده و به تحلیل رفتارها می پردازد.

از طریق علم نوروبیولوژی می توان هر گونه موضوعی را مورد تحقیق قرار داد؟

بله، ما می دانیم که جسم و روح انسان به عنوان بخش هایی مهم قابل شناسایی است. ما هم بخش جسمانی را مورد بررسی قرار می دهیم.

بسیاری از موارد ارائه شده در خصوص حجاب بدون پشتوانه علمی و معرفتی صورت می گیرد. به نظرتان برای تثبیت وضعیتی دانش ورزانه از آموزه های اخلاقی چگونه باید برنامه ریزی نمود؟

من در جلسات کارگاه ها و در مراکز علمی و دانشگاهی که حضور پیدا می کنم به دانشجویان می گویم که از رشته علمی خود برای تقویت ارزش ها و کمک به شرایط استفاده کنند و هرکس براساس توانایی های خود می تواند سهمی در موفقیت جامعه داشته باشد. در واقع رشته های تحصیلی باید این نفع را داشته باشند که از لحاظ علمی بتوانند در جهت دین اسلام گام بردارند و نشان دهند که دین ما جامع ترین راه دست یابی به سعادت است.

با توجه به جهان شمول بودن بحث علم و دیانت به دنبال تبلیغ و ترویج یافته های خود در این کتاب برای مخاطبان خارجی هم بوده اید؟

از همان ابتدا چنین تفکری را در سر داشتیم و براساس این مساله مقالاتی را در نشریات بین المللی منتشر کردیم. برای ترجمه کتاب «عفاف و حجاب از دیدگاه نوروبیولوژی» با جامعه المصطفی صحبت کردم که انجام نشد و سپس کتاب را برای ترجمه به مجمع جهانی اهل بیت ارائه دادیم که گروه پژوهشی موسسه در حال بررسی است و هنوز اطلاعی داده نشده است. فعلا همانطور که خدمت تان عرض کردم 2 مقاله از این کتاب ترجمه و به چاپ رسیده است.

با توجه به هجمه های بسیاری که از طریق رسانه های معاند علیه عفاف و حجاب صورت می گیرد. فکر می کنید چاپ و عرضه کتاب «عفاف و حجاب از دیدگاه بیولوژی» چه کمکی در جهت مقابله با تفکراتی ضد اسلامی خواهد کرد؟

ما در این کتاب کاملا براساس دیدگاهی علمی و عقلانی پیش رفتیم تا افراد مخاطب را قانع کنیم که اجرای حجاب به نفع اوست. براین اساس در تربیت دینی که توجه به مسائل احساسی و الزامی و تکلیفی نیاز است کتاب فوق می تواند مفید باشد. یعنی افراد غیر ایرانی و غیر مسلمان هم در صورت عدم وجود عناد و با توجه به مباحث کتاب می توانند گام های خوبی در راه اسلام بردارند.

مخاطبان کتاب را چه طیفی در بر می گیرد؟

ما به شکلی مباحث علمی را در کتاب مطرح کردیم که حتی مخاطبان عادی هم می توانند از آن استفاده کنند و کتاب برای همه سطوح علمی می تواند مورد پذیرش قرار گیرد. در کارگاه هایی هم که برگزار شده است، افرادی در سطوح مختلف تحصیلی حضور داشتند و از بچه ها و والدین آن ها و افرادی با سواد تحصیلی سیکل تا اساتید دانشگاه را در بر می گرفت.

چه بخشی از تجربیات رخ داده در کارگاه ها وارد کتاب شد؟

با توجه به محدودیت هایی که برای پرداخت در کتاب وجود داشت، چکیده ای از اطلاعات کلاس ها استخراج شد. ما در شهرهای مختلف به توضیح دیدگاه نوروبیولوژی و جایگاه حجاب می پردازیم.
این کتاب محصول موسسه فرهنگی هنری شهید آوینی میباشد .