احیاگر معروف

عملی لذت بخش اما دردناک!

خیلی لذت دارد ... گاهی در لحظه ی انجامش آنقدر شیرین و خوشایند است که با هیچ چیز دیگری نمی توان آن را عوض کرد ... نکته ی دردناکش آن جا است که وقتی از آن لذت فارغ می شوم یا حتی نه بعد از آن، بلکه همان لحظه شاید دردناکی اش را متوجه شوم...

معنی فحشاء
به سخن و کاری که در زشتی آن تردیدی نیست، فحشاء گویند. در مواردی به معنی کار بسیار زشت و ننگین و نفرت آور به کار می رود؛ این واژه 24 بار در قرآن آمده است.(1) البته کلمه" فاحشه" یا " فحشاء" در قرآن مجید غالباً در موارد انحرافات جنسى و آلودگی هاى ناموسى به کار رفته است. (2) که به چند مورد از آنها اشاره می شود:

اشاره به عمل شنیع قوم لوط
(وَلُوطًا إِذْ قَالَ لِقَوْمِهِ أَتَأْتُونَ الْفَاحِشَةَ وَأَنتُمْ تُبْصِرُونَ)(3)؛و لوط را به یاد آور آن هنگام که به قومش گفت: آیا پیش چشم یکدیگر مرتکب فاحشه مى شوید.

فحشائی به نام ...
" کبائر الاثم" عبارت است از گناهان کبیره اى که آثار سوءش بزرگ است، و کلمه "فواحش" جمع "فاحشة" است که به معناى گناه شنیع و بى شرمانه است

(وَ لا تَقْرَبُوا الزِّنَى إنَّهُ کانَ فاحِشَةً وَ ساءَ سَبِیلًا) (4)؛«و به زنا نزدیک مشوید که آن فحشاست و بد راهى است».
امام محمد باقر علیه السلام درباره این آیه می فرمایند: مَعصیَةً و مَقْتا فإنّ اللّهَ یَمقُتُهُ و یُبغِضُهُ، قالَ: «و ساءَ سَبِیلًا» هُو أشَدُّ الناسِ عَذابا، و الزنا مِن أکبَرِ الکَبائرِ.(5)
منظور از فاحشه یعنى اینکه، معصیت و نفرت انگیز است؛ زیرا خداوند زنا را دشمن مى دارد و از آن نفرت دارد. فرمود: «و بد راهى است» عذاب زناکار از همه گنهکاران سخت تر است و زنا از بزرگترین گناهان کبیره است».

مؤمنین این گونه عمل می کنند
(وَ الَّذِینَ یَجْتَنِبُونَ کَبائِرَ الْإِثْمِ وَ الْفَواحِشَ) (6)؛«کسانى که از گناهان بزرگ و از اعمال زشت و قبیح اجتناب مى کنند ...»
این جمله عطف است بر جمله" الذین آمنوا" در آیات قبلی که به همراه دو آیه بعدش صفات نیک مؤمنین را مى شمارد.
" کبائر الاثم" عبارت است از گناهان کبیره اى که آثار سوئش بزرگ است، و کلمه "فواحش" جمع "فاحشة" است که به معناى گناه شنیع و بى شرمانه است. (7)

استفاده از کلمه فحشاء در مورد گناهان دیگر
توجیه گناه توسط اهل فحشاء
(وَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَةً قالُوا وَجَدْنا عَلَیْها آباءَنا وَ اللَّهُ أَمَرَنا بِها) (8)؛ «هنگامى که عمل زشت و قبیحى را انجام مى دهند، (اگر از دلیل آن سؤال شود، در پاسخ، مى گویند:) این راه و رسمى است که نیاکان خود را بر آن یافته ایم خداوند هم ما را به آن دستور داده است»
مساله تقلید کورکورانه از گذشتگان به همراه تهمت به ساحت مقدس پروردگار دو توجیه ساختگى هستند، که شیطان صفتان برای اعمال خود، از آنها استفاده می کنند. جالب اینکه قرآن در پاسخ آنها اعتنایى به دلیل اول یعنى پیروى کورکورانه از نیاکان نمى کند، گویا آن را بی نیاز از هرگونه جواب مى داند، و تنها به پاسخ دوم قناعت کرده، مى فرماید: (قُلْ إِنَّ اللَّهَ لا یَأْمُرُ بِالْفَحْشاءِ)(9)
" خداوند هرگز به کارهاى زشت و قبیح فرمان نمى دهد" (زیرا حکم او از فرمان عقل جدا نیست دستور به فحشاء طبق صریح آیات قرآن، کار شیطان است (10) نه کار خداوند، خداوند تنها به نیکیها و خوبیها فرمان مى دهد).

منظور ازفحشاء و فاحشه در این آیه
1. بسیارى از مفسران گفته اند اشاره به رسم جمعى از اعراب در زمان جاهلیت است که لخت مادرزاد!" زن و مرد" در اطراف خانه خدا طواف مى کردند، به گمان اینکه در لباسهایى که مرتکب گناه شده اند، شایسته نیست خانه خدا را طواف کنند!

2. در روایات متعددى هست که منظور از فاحشه در اینجا گفتار پیشوایان ظالم و ستمگر است که مردم را به پیروى خود دعوت مى کنند و معتقدند که خدا اطاعت آنها را بر مردم فرض کرده است.

3. بعضى از مفسران مفهوم آیه را یک مفهوم وسیع گرفته اند که هر گونه کار زشت و قبیحى را در بر مى گیرد و با توجه به وسعت مفهوم کلمه" فاحشه" مناسب تر همین است که معنى آیه همان معنى وسیع کلمه باشد و مساله" طواف عریان" و "پیروى از پیشوایان ظلم و ستم" از مصادیق روشن آن محسوب مى گردد و منافاتى هم با روایات ندارد. (11)

برای کسانی که اشاعه فحشاء را دوست دارند
(إِنَّ الَّذِینَ یُحِبُّونَ أَنْ تَشِیعَ الْفاحِشَةُ فِی الَّذِینَ آمَنُوا لَهُمْ عَذابٌ أَلِیمٌ فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ) (12)؛ «کسانى که دوست دارند زشتیها در میان مردم با ایمان شیوع یابد عذاب دردناکى براى آنها در دنیا و آخرت است.»
این آیه مربوط به "داستان افک" و عواقب شوم و دردناک شایعه سازى و اتهام ناموسى نسبت به افراد پاک است.
قابل توجه اینکه نمى گوید کسانى که اشاعه فحشاء دهند، بلکه مى گوید" دوست دارند که چنین کارى را انجام دهند" و این نهایت تأکید در این زمینه است.

امام رضا علیه السلام مى فرمایند: «المُذِیعُ بالسیّئةِ مَخذُولٌ ، و المُستَتِرُ بالسیّئةِ مَغفورٌ لَهُ.»؛ «کسى که گناه [خود] را آشکار کند به حال خود وا نهاده شود (مخذول و مطرود است) و کسى که گناه را پوشیده بدارد، آمرزیده گردد.»

ضمنا باید توجه داشت که "اشاعه فحشاء" منحصر به این نیست که انسان تهمت و دروغ بى اساسى را در مورد زن و مرد با ایمانى نشر دهد، و آنها را به عمل منافى عفت متهم سازد، بلکه این تعبیر مفهوم وسیعى دارد که هر گونه نشر فساد و اشاعه زشتی ها و قبائح و کمک به توسعه آن را شامل مى شود. (13)

اگر مى بینیم در اسلام با غیبت شدیداً مبارزه شده یکى از فلسفه هایش این است که غیبت، عیوب پنهانى را آشکار مى سازد و حرمت جامعه را جریحه دار مى کند. اگر مى بینیم دستور عیب پوشى داده شده یک دلیلش همین است که گناه جنبه عمومى و همگانى پیدا نکند.(14) و اگر مى بینیم در آیات فوق موضوع اشاعه فحشاء با لحنى بسیار شدید و فوق العاده کوبنده محکوم شده است و گناه آشکار اهمیتش بیش از گناه مخفیست دلیلش همین است.

چنانچه امام رضا علیه السلام مى فرمایند: «المُذِیعُ بالسیّئةِ مَخذُولٌ و المُستَتِرُ بالسیّئةِ مَغفورٌ لَهُ.» (15) «کسى که گناه [خود] را آشکار کند به حال خود وا نهاده شود (مخذول و مطرود است) و کسى که گناه را پوشیده بدارد، آمرزیده گردد.»
اصولا گناه مانند آتش است، هنگامى که در نقطه اى از جامعه این آتش روشن شود باید سعى و تلاش کرد که آتش خاموش، یا حداقل محاصره گردد، اما اگر به آتش دامن زنیم و آن را از نقطه اى به نقطه دیگر ببریم، همه جا را فرا خواهد گرفت و کسى قادر بر کنترل آن نخواهد بود.
در ضمن عظمت گناه در نظر مردم و حفظ ظاهر جامعه از آلودگی ها خود سد بزرگى در برابر فساد است، اشاعه فحشاء و نشر گناه و تظاهر به فسق این سد را مى شکند و گناه را کوچک مى کند، و آلودگى به آن را آسان مى کند. (16)

شیطان و امر به فحشاء
(وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّیْطانِ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُبِینٌ * إِنَّما یَأْمُرُکُمْ بِالسُّوءِ وَ الْفَحْشاءِ) (17) و پیروى از گام هاى شیطان نکنید، که او براى شما دشمنى آشکار است و او شما را فقط به انواع بدیها و زشتیها دستور مى دهند...
این آیه در مورد بعضى از طوائف عرب است که قسمتى از انواع زراعت و حیوانات خود را بدون دلیل بر خود حرام کرده بودند، (حتى تحریم آن را به خدا نسبت مى دادند) آیات فوق نازل شد و آنها را از این عمل باز داشت.

نماز بازدارنده از فحشاء
إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکَرِ؛ نماز انسان را از فحشاء و منکر باز می دارد. (18)؛ نماز انسان را از فحشاء و منکر باز می دارد، چون یاد خدا و بهترین وسیله ى غفلت زدایى است، چون اقامه ى نماز و داشتن رنگ الهى، مانع گرفتن رنگ شیطانى است همانطور که اگر کسى که لباس سفید بپوشد، حاضر نیست در جاى کثیف و آلوده بنشیند. چون نماز، داراى احکام و دستوراتى است که رعایت هر یک از آنها انسان را از بسیارى گناهان باز مى دارد، مثل شرط حلال بودن مکان و لباس نمازگزار که انسان را از تجاوز به حقوق دیگران باز مى دارد و مثل شرط پاک بودن آب وضو، مکان، لباس و بدن نمازگزار که انسان را از آلودگى و بى مبالاتى دور مى کند و مثل شرط اخلاص که انسان را از منکر شرک، ریا و سُمعه باز مى دارد و مثل شرط پوشش مناسب که انسان را از منکر برهنگى و بى حیایى حفظ مى کند. (19)
با این وجود فحشاء عملی شیطانی است که مفهوم گسترده ای دارد و شامل همه گناهان زشتی می شود که غالب مردم از آنها نفرت دارند و نمونه بارز آن گناهان جنسی است که در همه ادیان و فرهنگ ها مذموم و زشت شمرده است و نشانه مؤمنین این است که به از این گناهان خودداری می کنند.

پی نوشت ها:

1. گناه شناسی، قرائتی.
2. تفسیر نمونه، ج 14، ص: 404.
3. سوره نمل، آیه 54.
4. اسراء 32.
5. میزان الحکمه، ج 5، 40، ح 7836.
6. شورى 37.
7. ترجمه تفسیر المیزان، ج 18، ص: 92
8. اعراف 28.
9. اعراف 28.
10. بقره 168-169.
11. تفسیر نمونه، ج 6،142-140.
12. نور 19.
13. تفسیر نمونه، ج 14، ص: 402.
14. تفسیر نمونه، ج 14، ص: 405.
15. میزان الحکمه ج 4، ص 268، ح6768.
16. تفسیر نمونه، ج 14، ص: 406.
17. بقره 168-169.
18. عنکبوت 45 .
19. تفسیر نور، ج 7، ص: 152.