احیاگر معروف

کتاب‌هایی که برای شناخت حضرت فاطمه (س) باید خواند

تاریخ اسلام همواره برهه‌های مهمی داشته که شناخت آن کمک شایانی به درک ماهیت اسلام می‌کند و از این رهگذر می‌توانیم مسئولیت‌های خود را در شرایط امروز بشناسیم و به آن‌ها عمل کنیم.

ماه‌های بعد از رحلت پیامبر (ص) تا شهادت حضرت زهرا (س) دوران حساسی در تاریخ اسلام محسوب می‌شود. این دوره چنان مهم است که حوادث بعدی مانند سکوت 25 ساله امام علی (ع)، صلح امام حسن (ع) و واقعه عاشورا از پیامدهای آن است.

این دوره 95 روزه با نام حضرت زهرا (س) گره خورده است و برای بررسی علل حوادث نام برده شده، نمی‌توان نامی از آن حضرت نبرد. از طرفی کمبود منابع تحلیلی مناسب تا حدی درک این دوره را سخت کرده است. با این حال آثاری در رابطه با حضرت زهرا (س) به نگارش درآمده است که می‌تواند تا حدی ما را با شخصیت این بانوی بزرگ اسلام آشنا کند.

در ادامه به معرفی تعدادی از این آثار پرداخته‌ایم:

«زندگانی حضرت زهرا (ع)»

در میان انبوه آثاری که در معرفی شخصیت حضرت زهرا (س) به ذکر مصائب آن حضرت بسنده می‌کنند، حضور کتابی نظیر «زندگانی حضرت زهرا (س)» که نهایت تلاش خود را در معرفی جامع خصایل، فضائل و موقعیت تاریخی و سیاسی آن بانوی بزرگ اسلام دارد، حضوری ارزنده و چشمگیر است. این کتاب، ترجمه اثر معروف «حیاة سیدة النساء فاطمة الزهرا (س)» نوشته محقق نامدار «باقر شریف قریشی» است که به خوبی از پس تبیین ابعاد مختلف شخصیتی آن حضرت برآمده و نظری چند بعدی به آن افکنده است.

«زندگانی حضرت زهرا (ع)»، به قلم «باقر شریف قرشی» و ترجمه «محمدرضا مهری» در 416 صفحه نوشته و توسط «بنیاد معارف اسلامی» منتشر شده است.

«فاطمه نگین جهان و جنان»

حضرت فاطمه (س) در کتاب های تفسیری، حدیثی و تاریخی اهل سنت، جایگاه جلیل و جامعی دارد. در فصل اول کتاب «فاطمه نگین جهان و جنان»، با بهره گیری از تفاسیر قدیمی اهل سنت، بیش از 100 آیه قرآن که درباره آن حضرت نازل شده، آورده شده است.

در فصل دوم، به زندگی آن بانوی بی بدیل و حوادث پس از ارتحال رسول الله (ص) از منابع دست اول اهل سنت پرداخته شده است.

در فصل سوم این پرسش پاسخ داده شده است که چرا سید مظلومان، امیرمؤمنان (ع) هنگام حمله به خانه اش سکوت اختیار کرد؟

«فاطمه نگین جهان و جنان»، تألیف «محمدرضا رمزی اوحدی» است که در 280 صفحه توسط «مؤسسه شهید احمد کاظمی» منتشر شده است.

«معارف فاطمی: گزیده ای از احادیث نورانی حضرت فاطمه زهرا (ع)»

این کتاب شامل احادیثی به نقل از فاطمه زهرا (س) در موضوعات مختلف اخلاقی و اعتقادی است. در ابتدای این کتاب، به بررسی ابعاد معنوی و نورانی فاطمه زهرا (س) مانند خلقت نوری ایشان پرداخته شده و آثار محبت و دوست داشتن آن بانوی بزرگ از لحاظ دنیوی و اخروی بیان شده است. آنگاه از منظر قرآنی به تبیین مقام و منزلت والای فاطمه زهرا (س) پرداخته شده و جایگاه خاص ایشان نزد خداوند متعال، پیامبر اسلام (ص)، امام علی (ع) و سایر امامان ترسیم شده است.

نویسنده فاطمه زهرا (س) را حقیقتی ناشناخته توصیف نموده و سخنانی از ایشان در زمینه های مختلف اعتقادی مانند توحید و شناخت امامان معصوم (ع)، قرآن کریم و عظمت آن، نماز و دعا، شیعه، حجاب و رعایت عفاف، آداب و سنن اسلامی، اسرار و فلسفه تشریع احکام الهی، مسایل اخلاقی و مسئله شفاعت، گردآوری کرده است. وی همچنین به توصیف مقام معنوی فاطمه زهرا (س) در روز قیامت پرداخته و نیز ابعادی از سیره عملی و اخلاقی ایشان را توصیف کرده است.

«معارف فاطمی: گزیده ای از احادیث نورانی حضرت فاطمه زهرا (ع)» به قلم «مجید جعفرپور» نوشته و توسط نشر «بیت الاحزان» در 148 صفحه منتشر شده است.

«فاطمه تجلی‌گاه انوار آفرینش»

کتاب «فاطمه تجلی‌گاه انوار آفرینش» مروری بر زندگانی و فضایل فاطمه زهرا (س)، سیره عملی، اخلاقی و مصائب ایشان است. در ابتدای کتاب، به بیان دوره های مختلف زندگانی فاطمه زهرا پرداخته شده و تحمل رنج های زیاد توسط این بانوی بزرگ در ادوار مختلف زندگی توصیف شده است. آنگاه به سیره ایشان در زمینه عبادت، رعایت حجاب و عفاف، اطاعت از شوهر، خانه داری، تربیت فرزند، علم، ایمان، تقوا، صبر، شکر، استقامت، ارتباط دائم با خدا و برخی دیگر از فضائل نفسانی ایشان اشاره شده و از منظری روایی و قرآنی به شرح مناقب و کرامات آن بانوی بزرگوار پرداخته شده است.

در بخش دیگری از کتاب به شرح و تفسیر معنای ولایت از لحاظ لغوی، اصطلاحی و قرآنی پرداخته شده و ادله اثبات ولایت و امامت امام علی (ع) و شایستگی همه جانبه ایشان بر سایر صحابه در این زمینه مورد بحث و بررسی قرار گرفته و دفاع تمام قد فاطمه زهرا از امامت و ولایت آن امام و نقد خلافت خلیفه اول با استناد به خطبه فدکیه، تبیین شده است. در ادامه برخی از صفات فاطمه زهرا در زمینه رسیدگی به احوال یتیمان و فقرا و تأمین نیازهای مردم بیان شده است.

«فاطمه تجلی‌گاه انوار آفرینش» نوشته «سید مجتبی برهانی» است که توسط نشر «بیت الاحزان» در 616 صفحه و 6 جلد منتشر شده است.

«فاطمه (ع) اسوه بشر»

کتاب «فاطمه (ع) اسوه بشر» در معرفی شخصیت حضرت فاطمه (س) و شامل پنج بخش است. کتاب در فصل نخست با عنوان «کلیات» به بیان مباحثی با عناوین ضرورت شناخت اهل بیت (ع)، گستره شناخت اهل بیت، اهل بیت (ع) بهترین الگوی هدایت، فاطمه (س) آینه تمام‌نمای اهل بیت، فاطمه (س) الگوی فراجنسیتی و فاطمه (س) الگویی فراتر از زمان و مکان، پرداخته است.

بخش دوم کتاب، به بررسی فضایل و مناقب اهل بیت (ع) و حضرت فاطمه (س) اختصاص یافته است. «حضرت فاطمه (س) در آینه قرآن» عنوان بخش سوم است که طی آن فاطمه (س) در صفای آینه وحی و به روایت آیات و سوره هایی چون آیه تطهیر، آیه مودت، سوره کوثر، سوره قدر و سوره دهر معرفی شده است.

کتاب در بخش چهارم به بررسی و تبیین سیره حضرت فاطمه (س) در ابعاد علمی و معرفتی، تربیتی و آیین همسرداری و اجتماعی و سیاسی پرداخته است.

بخش پنجم کتاب نیز به طرح هفت پرسش و پاسخ پیرامون حضرت فاطمه (س) اختصاص یافته است.

«فاطمه (ع) اسوه بشر» به قلم «عبدالله جوادی آملی» در 260 صفحه منتشر و توسط «مرکز نشر اسراء» منتشر شده است.

«سیره فاطمی (ع): نگاهی به زندگانی، فضائل و کلام حضرت فاطمه (ع)»

این کتاب زندگانی، فصائل و سیره حضرت فاطمه (س) را شامل می شود. در مقدمه فصل اول آمده است: «فاطمه (س) همانند اهل بیت (س) الگوست؛ زیرا همه ویژگی‌های امامان همچون علم امام، عصمت و ولایت تکوینی در ایشان جمع بود و تنها امام نبود؛ بنابراین، او برای تمام بشریت الگوست و ما باید از این الگویی که خداوند برای ما به عنوان یک نعمت و هدیه فرستاده بهره بگیریم.

یکی از بخش‌های خواندنی این کتاب به ازدواج صدیقه کبری (س) و علی مرتضی (ع) اختصاص دارد. نویسنده در این اثر به بیان ویژگی‌های زندگی مطلوب علوی با مثال زدن از زندگی امام علی (ع) و حضرت زهرا (س) می‌پردازد و نکات زیبایی از زندگی این دو معصوم بزرگوار را به عنوان درس عبرت برای جوانان امروز نقل می‌کند.

«سیره فاطمی (ع): نگاهی به زندگانی، فضائل و کلام حضرت فاطمه (ع)» به قلم «سید احمد خاتمی» در 338 صفحه نوشته و توسط نشر «مسیا» منتشر شده است.

منبع:سایت خبرگزاری دفاع مقدس

اولین شب عزاداری فاطمیه ۱۴۳۹ در حسینیه امام خمینی

اولین شب مراسم عزاداری شهادت حضرت فاطمه‌ی زهرا (سلام‌الله‌علیها)، با حضور رهبر انقلاب اسلامی، جمعی از مسئولان کشور و مردم دلداده‌ی اهل‌بیت عصمت و طهارت (علیهم‌السلام)، از ساعتی پیش در حسینیه‌ی امام خمینی (رحمه‌الله) آغاز شد. این مراسم هم‌اکنون در حال برگزاری است.
تصاویر این گزارش به مرور تکمیل خواهد شد.

همرزمان حسین علیه‌السلام | سلاح اشک

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای: چرا مسئله‌‌ى گریه‌‌ى حساب‌شده، گریه‌‌ى درازمدّت و طولانى در خاندان پیامبر اتّفاق افتاد؟ گریه‌ی حضرت زهرا (علیهاالسّلام)، گریه‌ای حساب‌شده و طولانی‌مدت بود. دختر پیغمبر (صلّی‌الله‌علیه‌و‌آله) به یک شکل خاصّی گریه کرده و وضع را به گونه‌ای فراهم آورده که رقبا و مخالفین از آن گریه احساس خطر کردند. گریه‌ی دیگر، گریه‌‌ى امام سجّاد (علیه‌السّلام) است که چهل سال به هر مناسبتى براى حسین‌بن‌على (علیهماالسّلام) گریه کرده... گریه‌‌ى سوّم هم گریه‌‌اى است که امام باقر (علیه‌السّلام) بسى حساب‌شده و دقیق معیّن و مقرّر کرد. خب، شیعیان ملتفتند؛ خاندان پیغمبر (صلّی‌الله‌علیه‌و‌آله) اهل گریه و زارى و ندبه و نوحه نیست. گفتار هفتم، کتاب همرزمان حسین علیهم‌السلام.

نماهنگ زیبای مادر سلام / به مناسبت ایام فاطمیه

منبع:سایت روشنگری

فاطمه (س) معلم انقلابی بودن است

طوفان حاج محمود کریمی در فاطمیه 96
ما تا حضرت زهرا سلام الله علیها رو داریم به زندگی امیدواریم

منبع :سایت روشنگری

ویژه نامه صوتی وتصویری ایام فاطمیه

مراسم دسته روی درروز شهادت حضرت زهرا(س) درآمل /ستادبزرگداشت مراسم دودهه فاطمیه مسجدالرسول(ص) آمل

دانلودفیلم

سخنرانی استاد یزدان پناه نیاکی دردهه دوم فاطمیه95/یکی از مقاطع قیامت بنام مقطع عرض اعمال/روزدهم

سخنرانی استاد یزدان پناه نیاکی دردهه دوم فاطمیه95/یکی از مقاطع قیامت بنام مقطع عرض اعمال/روزنهم

سبک زندگی خانوادگی حضرت زهرا(س)

رفتار اجتماعی فاطمه (س) درجامعه اسلامی،گویای آن است که آن حضرت در سیره اجتماعی خود بر آن بودند تا الگوی زیست خود را همسان با توده‌های مردم ارائه نمایند. حضرت به‌گونه‌ای می‌زیست که هیچ‌گاه فاصله‌ای بازندگی عامه مردم نداشته باشد.
گروه آیین و اندیشه فرهنگ نیوز؛بررسی و شناخت سیره معصومین (ع) به‌عنوان برگزیدگان خداوند و الگوهای شایسته برای پیروی مؤمنان، اهمیت بسیاری دارد. از آن میان، حیات و رفتار اجتماعی آنان به دلیل، اهمیت و نقش امور اجتماع بر رفتارهای جمعی و هدایت بخشی جوامع، از اهمیت بیشتری برخوردار است.

رویکرد کلی حاکم بر سیره اجتماعی حضرت زهرا(س)، نقش هدایتگری است. گرچه هدایتگری را هم می‌توان به‌عنوان یک نقش مستقل در نظر گرفت، ولی با توجه به اینکه همه نقش‌های دیگر به شکلی زیرمجموعه هدایتگری هم قرار می‌گیرند، هدایتگری به‌مثابه یک فرانقش یا رویکرد در نظر گرفته‌شده است. بدیهی است فرانقش هدایتگری را برای همه سیره‌ها هم می‌توان در نظر گرفت و این فرا نقش، منحصر به سیره اجتماعی نیست.

حضرت فاطمه(س) و کرامت زن در جامعه:

بر اساس گزاره‌های تاریخی و تأکیدات قرآن، پیش از بعثت و در آستانه صدر اسلام، زن در جامعه شبه‌جزیره، از حقوق فردی و اجتماعی برابر و عادلانه برخوردار نبود. او جزو دارایی پدر، شوهر یا پسر خود به شمار می‌رفت. وظیفه زن به دنیا آوردن فرزندان بسیار، به‌ویژه پسران جنگجو بود. همچنین، رفتارهای جاهلانه و تبعیض‌آمیز با دختران وزنان درمواردی به قتل آنان می‌انجامید. حضور فعال زنان خانواده پیامبر(ص) به‌ویژه دختر گرامی‌شان، حضرت فاطمه (ع) در فعالیت‌های اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی در اوج تضاد با نگرش جاهلی به زنان و باهدف ایجاد تحول و کرامت برای زنان و ارتقای جایگاه فردی و اجتماعی آنان بود.

رفتار اجتماعی حضرت در جامعه اسلامی مدینه، گویای آن است که آن حضرت در سیره اجتماعی خود بر آن بودند تا الگوی زیست خود را همسان با توده‌های مردم ارائه نمایند.حضرت به‌گونه‌ای می‌زیست که هیچ‌گاه فاصله‌ای با زندگی عامه مردم نداشته باشد و همه این‌ها گویا سه نکته بود. سه نکته‌ای که  نشان می‌دهد حضرت در جامعه اسلامی از سه منزلت خاص برخوردار بودند:

1.برخورداری از نوعی عصمت و سرشت پاک

2.وابستگی به خاندان رسالت و مادر امامان که مقدارت عالم بعد از آخرین فرستاده خود بر عهده آن‌ها و فرزندانشان قرارگرفته بود

3.شهروند جامعه اسلامی که این مورد خواه یا ناخواه منجر به رفتارهای فردی و جمعی خاصی در جامعه اسلامی می‌گردید.

ساده زیستی حضرت فاطمه(س):

درمجموع گزارش‌های تاریخی آنچه از سیره حضرت فاطمه(س)مشخص می‌شود، این است که حضرت به‌مانند پیامبر(ص) نه دنبال تجمل‌گرایی و اشرافیت بود و نه به دنبال زهد فروشی و دوری از هر آنچه بوی آسایش و زیبا گرایی می‌دهد. برخلاف ادعای برخی از کسان که کم بودن عمر حضرت را دلیل بر تحقیق ناپذیری سیره اجتماعی حضرت می‌دانند، باید گفت باوجود کم بودن عمر حضرت، گزاره‌های معنی‌دار و توجیه‌پذیری وجود دارد، زیرا ایشان به باور ما شیعیان برخوردار از جوهره عصمت‌اند و لذا رفتارهای ایشان فراتر از زمان و زمین و زیست شان شایسته بازخوانی و الگوبرداری است و از سوی دیگر، فراوانی آثاری که در طول تاریخ به‌صورت فزاینده درباره ایشان پدید آمده است، نشاند دهنده این است که زندگی ایشان سرشار از نکاتی است که همواره فهم‌هایی نو متناسب با بایستگی‌های زمانه را برمی‌تابد.نوشتار پیش رو، به بخش‌های کمتر توجه شده از زندگی و سیره اجتماعی حضرت می‌پردازد و همه سیره اجتماعی ایشان را در برنمی‌گیرد.

حجاب و پوشش حضرت زهرا(س):

مراسم ازدواج و عروسی حضرت با حداقل امکانات و بدون تشریفات انجام شد. رعایت ساده زیستی و همسان‌سازی زندگی خود را با توده مردم در ایام زندگی فاطمه با امیرالمومینن علی(ع) هم ادامه یافت. فاطمه یک‌بار دو دستنبد از طلا و گردنبند و دو گوشواره و پرده‌ای برای خانه(مسکتین من ورق و قلاده و قرطین و سترا لباب البیت) به‌منظور استقبال از پدر و همسرش که از سفر برمی‌گشتند، مهیا ساخت و پیامبر(ص)که به عادت مألوف و معهود به هنگام بازگشت از سفر، نخست به منزل حضرت فاطمه(س) می‌رفت، بر در خانه مکثی طولانی کرد و وارد منزل نشد و فاطمه(س) پی برد که  پیامبر(ص) به چه علتی وارد خانه نمی‌شود، پس گردنبند و گوشواره‌ها و دستنبد را گشود و پرده را نیز برگرفت و آن‌ها را نزد پیامبر فرستاد(صدوق، الامالی، ص234) در گزارش دیگر با اندکی تفاوتی این نقل‌شده که حضرت رسول فرمودند:«آیا مردم نمی‌گویند دختر محمد لباس جباران پوشیده است؟»(صحیفه الرضا، 1406، ص82).

تن‌پوش آن حضرت نیز در سطح عامه مردم آن روزگار و متناسب با پایین‌ترین مردمان بود.نوع لباس‌هایی که حضرت به‌ویژه در ایام تنگ‌دستی مهاجران در مدینه و در سال‌های اول هجرت به تن می‌کرد بسیار محقرانه بود. گاه لباس روی ایشان از جنس روانداز شتران «علیها کساء من اجله الابل»(ورام بن ابی فراس، تنبیه الخواطر، ج2، ص230)و گاه چادری ژنده که در دوازده نقطه با ریزشاخه های نخل دوخته‌شده بود«بشمله لها خلقه قد خیطت فی اثنی عشر مکانا بسعف النخل»(مجلسی، بحارالانوار، 86) و گاه ساده و وصله دار«علیها کساء بسیط و مرقع» (دشتی الطبرانی، نهج الحیاءص32).

پوشاک دیگر حضرت، مقنعه(قناع) بود که برای پوشاندن سر مورداستفاده قرار می‌گرفت(کلینی، الکافی، ج5، 528)حسب ضرورت از مازاد ملحفه برای پوشاندن سر استفاده می‌کرد و دست‌کم به توصیه پیامبر(ص) چنین می‌کرد (طبرسی، مشکاه الانوار فی غرر الاخبار، ص195) آن حضرت همچنین از روبند و روسری هم استفاده می‌کرد«فتبر قعت برقعها و وضعت خمارها علی راسها»( طبری، بشاره المصطفی، 101)

جلباب نام پوششی است که در منابع به آن اشاره‌شده است ازجمله وقتی پیامبر(ص) به ساعات پایانی عمر خود نزدیک می‌شد، دخترش را فراخواند و فاطمه(س) جلباب بر تن کرد و به نزد پیامبر(ص) رفت(مجلسی، بحارالانوار،ج36،ص288) عباء که لباسی کیسه‌مانند و بلند بود، هم در زمره تن‌پوش‌های آن حضرت در منابع مورداشاره قرارگرفته است(طبری،بشاره المصطفی،ص29) فاطمه(س) از چادر یا ملحفه‌ای از جنس پشم نیز استفاده می‌کرد(راوندی، الخرائج و الجرائح، ج2، ص537)

آن حضرت در سال‌های پایانی عمر رسول خدا(ص) که وضع اقتصادی مدینه بهبودیافته بود، گاه لباس رنگی  هم بر تن می‌کرد هرچند همین مقدار نیز گاه با مخالفت همسرش امیرالمؤمنین روبرو می‌شد«لبست لباسا صبیغا و اکتحلت و انکر علی ذلک علیها» (طوسی، الامالی،ص401)فاطمه(س) درجایی نیز سوگند خورد که «من و علی پنج سال است که جز پوست گوسفندی که روزها روی آن شترمان را علف می‌دهیم و شب‌ها آن را بستر خود قرار می‌دهیم نداریم و پشتی‌های(بالشت‌های) ما از پوستی است که با لیف خرما پرشده است»(مجلسی،بحارالانوار، ج8، ص303)4 زیرانداز خواب حسنین هم وقتی کودک بودند، پوست گوسفندی بود که با برگ گیاهی به نام «سلم» دباغی‌شده بود«جلد کیش مدبوغ بالقرط کان بنام علیه الحسن و الحسین» (مجلسی،بحارالانوار، ج3، 27).

آن حضرت بر پوشش خود در مواجهه با نامحرمان توجه خاص داشت افزون بر گزارش مشهوری که درباره دور شدن ایشان از مرد نامحرم نابینا(ابن اشعث کوفی،الجعفریات، ص 95) و حجاب بر تن کردن به هنگام ورود پیامبر(ص) و همراه نامحرمش به‌منزله فاطمه، گزارش‌های دیگری نیز در این خصوص وجود دارد که حضرت چقدر برای پوشش خود در برابر نامحرمان حساس بودند.کلینی،الکافی، ج5، ص528) . فاطمه(س) از زیورآلات نیز استفاده می‌کردند،این‌گونه نبود که تصور کنیم که حضرت از هرگونه زینت و آرایش دوری می‌کردند؛ یک‌بار گدایی به در منزل ایشان آمد،گردنبندی را که در گردن داشت(عقد کان فی عنقها) و دخترعمویش فاطمه بنت حمزه بن عبدالمطلب به آن هدیه داده به فقیر داد(طبری،بشاره المصطفی، ص38).

خوراک منزل حضرت فاطمه(س):

خوراک حضرت هم همسان و بل پایین‌تر از خوراک توده مردم بود در برخی از گزارش‌ها به رنگ‌پریدگی فاطمه (س)از سر گرسنگی اشاره‌شده است(راوندی، الخرائج و الجرائح، ج1، 51) اما به این نکته باید توجه داشت که این وضعیت مربوط به سال‌های اول هجرت است که مسلمانان در شرایط اقتصادی نامطلوبی به سر می‌بردند، چراکه هر چه جلوتر می‌رویم اوضاع بهتر می‌شود.آیه تطهیر(احزاب:33)در سال پنجم هجرت نازل‌شده است. در مقدمه اغلب گزارش‌های مختلفی که در منابع شیعی و سنی ذیل این آیه شریفه و یا درباره حدیث کساء وجود دارد، چنین آمده است که فاطمه دیگی سنگی(برمه) را که در آن فرنی(عصیده)(سیاح،فرهنگ بزرگ جامعه نوین،ج2،ص2005 ساخته بود و بر طبقی حمل می‌کرد، نزد پیامبر(ص) آورد و در مقابل ایشان به زمین نهاد(حاکم الحسکانی،ج2،ص104)ابن طاووس،14400،ج1، ص126) و درجایی از سبزی موردعلاقه فاطمه یعنی خُرفه(الفرفح) نام‌برده شده است(کلینی، الکافی، چ6،ص368)

آداب غذا خوردن:

در سیره اجتماعی حضرت فاطمه(س)، همچنین درباره آداب غذا خوردن به مواردی به‌عنوان استحباب اشاره‌کرده‌اند که ازجمله آن‌ها وضو ساختن پیش از غذا و نشستن بر جانب چپ است و مواردی را هم که به‌عنوان ادب نشستن بر سر سفره ذکر کرده‌اند. شامل این موارد است: خوردن غذا از قسمتی که به‌جانب توست، کوچک گرفتن لقمه، نیکو جویدن و کم نگاه کردن به چهره دیگرانی که بر سفره هستند(صدوق، 1403، ج2، 485)

حضور در اجتماع:

حضرت به‌واسطه اینکه دختر پیامبر(ص) است،هرگز خود را از فعالیت‌های اجتماعی بازنمی‌داشت، بلکه تا جایی که برایشان مقدور بود مشارکت می‌کردند و نمونه‌های بی‌شماری در این خصوص وجود دارد، ازجمله اینکه حضرت در عروسی دیگران ازجمله یهودیان شرکت می‌کرد(راوندی، الخرائج و الجرائح، ج2، ص537) و رفتار و برخورد ایشان در این‌گونه مراسم‌ها، الگوی برای دیگران زنان مدینه محسوب می‌شد.

آنچه گذشت تنها درآمدی بر روش شناخت سیره اجتماعی حضرت فاطمه و واکاوی هدف و کارکرد زیست و سیره اجتماعی ایشان بود تا الگوی برای زنان در فعالیت فردی و اجتماعی باشد.